Leukemie, minder chemo meer behandelopties

Nieuwe medicijnen ontdekken tegen acute leukemie – de weg naar minder chemotherapie

Acute myeloïde leukemie (AML) is een veel voorkomende kanker in Nederland. De behandeling van AML is in de afgelopen decennia wel verbeterd, maar nog steeds grotendeels afhankelijk van chemotherapie. Helaas zijn er ook nog groepen patiënten waarbij de huidige therapieën tekort schieten, zoals bij patiënten met een RUNX1 mutatie. Nieuwe behandelstrategieën zijn dus heel noodzakelijk.

De behandeling van leukemie is de afgelopen jaren stap voor stap vooruit gegaan. Deze vooruitgang is te danken aan het doen van wetenschappelijk onderzoek. Onderzoek voor een betere behandeling, het testen van nieuwe medicijnen of meer kennis over wat er fout gaat waardoor leukemie zich kan blijven ontwikkelen.

AML, een agressieve vorm van bloedkanker
Acute myeloïde leukemie (AML) is een agressieve vorm van bloedkanker dat gelokaliseerd is in het beenmerg. We weten dat -afhankelijk van het soort fout in het DNA van de leukemiecellen- de levensverwachting van zowel jongere als oudere patiënten met AML erg kan verschillen.

RUNX1, zelfs na chemo of stamceltransplantatie nog geen goede levensverwachting
Patiënten met een foutje in het RUNX1-gen hebben een slechte prognose. Op dit moment worden deze patiënten behandeld met intensieve chemotherapie (en soms een stamceltransplantatie), die naast de zieke cellen ook de gezonde cellen aantast. Helaas overleven desondanks slechts 20% van de patiënten met deze vorm van AML de eerste 5 jaar na de diagnose.

Kunnen medicijnen tegen reuma of andere ziekten helpen bij acute leukemie
Er worden jaarlijks wereldwijd vele nieuwe medicijnen ontwikkeld, maar niet al deze medicijnen bereiken de patiënt.

Soms kan een medicijn ontwikkeld worden voor een specifieke ziekte of symptoom, maar wordt later ontdekt dat hetzelfde medicijn heel goed werkt tegen een andere ziekte. Dit is bijvoorbeeld het geval met aspirine, oorspronkelijk ontwikkeld als pijnstiller, nu een belangrijke bloedverdunner die hartaanvallen voorkomt. Een ander voorbeeld is het medicijn Thalidomide, oorspronkelijk ontwikkeld als kalmeringsmiddel, nu een belangrijk medicijnen tegen bepaalde vormen van (beenmerg)kanker.

Dat moet onderzocht worden!
Op dit moment zijn er geen goede middelen om het gemuteerde RUNX1 eiwit gericht te kunnen aanpakken en bestaat de behandeling voornamelijk uit chemotherapie, soms gevolgd door een stamceltransplantatie. Wij willen met dit onderzoek nieuwe medicijnen vinden, die specifiek werken op de leukemiecellen met een RUNX1 mutatie. Dit willen wij doen door middel van een uitgebreide medicijnscreening in samenwerking met het Nederlands Kanker Instituut (NKI) / Oncode consortium.

Gerobotiseerde screening
Om de 6.000 geneesmiddelen te kunnen screenen zal gebruik worden gemaakt van robotisering. Hiervoor moeten wij een robuust en simpel (cel)model ontwikkelen. Het RUNX1 eiwit bevat een eigenschap die een grote groep genen ‘’aan en uit’’ kan zetten. Wanneer er een mutatie ontstaat in het RUNX1 eiwit gaat stuurt het eiwit de andere genen verkeerd aan en dit kunnen wij meten. Wij gaan kijken welke van de 6000 medicijnen de cellen met deze fout kunnen aanpakken of herstellen. Deze medicijnen zouden een hele nieuwe ingang kunnen zijn voor de behandeling van deze patiënten.