Prostaatkanker: Biomarkers om effect van immunotherapie te voorspellen

Immuuntherapie heeft een enorme impact gehad op de behandeling van tumoren. Uit klinische studies is gebleken dat immuuntherapie krachtige anti-tumor effecten kan hebben en daarmee de overlevingskansen van patiënten kan verbeteren. Helaas geldt dit slechts voor een klein percentage van de prostaatkankerpatiënten die behandeld worden. Hoewel er veelbelovende ontwikkelingen zijn bij verschillende tumortypes, blijkt immuuntherapie momenteel niet voldoende effectief te zijn bij mannen met agressieve prostaatkanker.

Ons afweersysteem 
Ons immuunsysteem kan tumoren detecteren, controleren en zelfs verkleinen. Helaas hebben tumorcellen eigenschappen waardoor ze het immuunsysteem kunnen onderdrukken. In de INSPIRE-studie proberen we het immuunsysteem te versterken met behulp van immuuntherapie, zodat het weer in staat is om tumoren op te ruimen. We maken gebruik van twee onderzoeksgeneesmiddelen genaamd Ipilimumab en Nivolumab. Deze geneesmiddelen zijn antilichamen die zich binden aan lymfocyten, een specifiek type afweercel, waardoor de effectiviteit van deze cellen wordt vergroot. Een lymfocyt die beter functioneert kan tumorcellen efficiënter opruimen.

Checkpointremmers
Prostaatkanker reageert over het algemeen niet goed op immunotherapie met checkpoint remmers (ICI). Maar bij ongeveer 20% van de patiënten met uitgezaaide prostaatkanker zijn er specifieke afwijkingen in het DNA van de tumor die de tumor mogelijk toch gevoeliger hiervoor maken. In deze studie willen we onderzoeken of deze patiënten baat hebben bij een behandeling met dubbele ICIs. We verwachten dat minstens 30% van de patiënten langdurig profijt zal hebben van deze behandeling.

Eerder beoordelen of een behandeling aanslaat 
Het is belangrijk om vroeg te kunnen beoordelen of dubbele ICIs effectief zijn. Ongeveer 40% van de patiënten ondervindt ernstige bijwerkingen, meestal na 12-16 weken behandeling. Gezien de beperkte kans op respons, is het cruciaal om tijdig vast te stellen of de behandeling aanslaat. Momenteel gebruiken we scans om de effectiviteit van ICIs te evalueren. Vaak wordt er gedurende 16 weken behandeld omdat het soms pas laat zichtbaar is op scans of de behandeling effect heeft. Bovendien bemoeilijkt prostaatkanker in botten een nauwkeurige evaluatie, aangezien dit moeilijker te beoordelen is op scans.

Dringende behoefte aan biomarkers 
Er is dringend behoefte aan biomarkers (*) die ons in staat stellen om eerder het effect van immunotherapie bij prostaatkankerpatiënten te beoordelen. Goede biomarkers voorkomen dat patiënten die geen baat hebben bij de behandeling onnodig lang worden behandeld, wat zowel bijwerkingen als kosten kan verminderen. Eerdere studies bij kankerpatiënten hebben aangetoond dat er in de eerste weken van ICI-behandeling veranderingen optreden in het bloed. Deze veranderingen kunnen mogelijk dienen als een maatstaf voor respons. We kijken specifiek naar twee biomarkers: circulerend tumor DNA, wat ons iets vertelt over de omvang van de ziekte, en het T-celreceptorrepertoire, wat een indicatie geeft van de activiteit van het immuunsysteem.

Hoofdonderzoeker/aanvrager
dr. Niven Mehra

Mede-onderzoekers
dr. Sandra van Wilpe

Helpt u Niven mee zijn onderzoek te realiseren?  
Graag! Klik op de 'Doneer nu'-knop. In actie komen voor het onderzoek van dr. Niven Mehra kan ook. Klik dan op 'Start actie'.

(*) Dankzij biomarkers is het mogelijk om te controleren wat het risico is dat een ziekte zich voordoet, of een ziekte aanwezig is, hoe een ziekte evolueert of wat de effecten zijn van een behandeling.

N.B. In dit onderzoek maken we gebruik van bloedmonsters van 60 patiënten uit de INSPIRE studie om te onderzoeken of we op basis van deze biomarkers vroegtijdig kunnen bepalen of ICI-behandeling effectief is bij prostaatkankerpatiënten.