Richting de finale! Caravia - Duesos - La Trocha - Peón - Gijón - Avilés - Muros de Nalón - Soto de Luiña - Querúas - Piñera - Tapia de Casariego - San Vicente de Covelas
OPROEP: Ik wil iedereen die heeft gedoneerd nogmaals enorm bedanken. Ik ben inmiddels meer dan 2 maanden onderweg en bezig aan de laatste kilometers van mijn voettocht. Het zou geweldig zijn als deze actie nog een impuls krijgt voordat ik aankom in Santiago de Compostela. Wil je mij motiveren tijdens de laatste loodjes én het onderzoek naar behandeling van Kahler steunen? Klik dan op 'Doneer nu' of deel deze oproep. Elke stap telt!
Dag 56, 23 augustus 2022: Caravia - Duesos 5,3 km (939,0)
Ik loop. Wind door mijn haren, uitzicht op de zee. Ik kan er zowaar voorzichtig van genieten.
Na een mini-etappe van een paar kilometer kom ik aan in Duesos, zonder problemen. Ik ben vandaag de eerste bij de in mei geopende albergue. Lieve mensen, een luxe badkamer en een fijne tuin met kippen en fruitbomen waarin ik lekker ga zitten lezen. Mijn maag laat van zich horen na mijn lunch, maar het lijkt goed te gaan. Ik wens met alles in me dat het gedoe nu eindelijk voorbij is.
Dag 57, 24 augustus 2022: Duesos - La Trocha 22,2 km (961,2)
Niks doen. Il dolce far niente. Het is verschrikkelijk lastig. Ik merkte het tijdens het ziek zijn, rust nemen is zo makkelijk nog niet. Al gauw was ik toch weer bezig met van alles, al is het maar het ritueel van wassen, naar de apotheek gaan, of een bad nemen. Ik denk aan een vriendin die al bijna een jaar veel last heeft van long covid, hoe heeft zij een modus kunnen vinden om verplicht rust te nemen? Ik weet zeker dat het voor haar net zo moeilijk en frustrerend is als hoe het voor mij zou zijn in haar schoenen. En bij mij waren het nu slechts een paar dagen.
Ik merk wel dat ik er beter in word. Gisteren bijvoorbeeld, ik was al vroeg bij de albergue en twijfelde of ik 's middags nog terug zou lopen naar het strand. Ik had nog iets van 5 uur tot het gezamenlijke eten. Toch besloot ik te blijven, wat te slapen, wat te lezen, een klein rondje te lopen (héél langzaam) en te kletsen met de hospitaleros. Kletsen doe ik nu ook echt ontspannen, ik heb geen haast, ik hoef nergens heen. Is dit wat valt onder het niets doen?
Na mijn broodje loop ik verder met de Waalse Caroline, psycholoog, eigen praktijk opgezegd vlak voor de Camino. We spreken over de Camino in één woord. Voor haar is het "balans", voor mij "schildpad". Ik vertel haar hoe dagen eerder een 70-jarige vrouw me inhaalde en dat heel trots verkondigde. Ik besef me dat ík op mijn beurt heel trots ben op mezelf omdat het me niks deed. Ik had kunnen denken 'ik moet sneller zijn dan een oudere dame' maar ik bleef rustig, het maakte me niets uit, het is immers geen race. Caroline benoemt dat het ieders eigen Camino is, dat dat tegen haar werd gezegd toen ze er doorheen zat: "Es tu camino". Je mag 'm invullen zoals jij dat wilt en nodig hebt.
Dag 58, 25 augustus 2022: La Trocha - Peón 16,7 km (977,9)
Vandaag kom ik langs de splitsing met de Camino Primitivo. Veel hospitaleros zeggen dat dat de betere, spectaculairdere, mooiere keuze is. Wanneer Spanjaarden je iets adviseren, is het meestal een goed idee om dat op te volgen. Toch heb ik ergens in het begin van mijn Camino de beslissing gemaakt om de Camino del Norte tot het eind te volgen en ben ik niet van deze beslissing af te brengen. Ik vraag me af hoe het komt dat ik zo standvastig ben. Is het echt alleen omdat ik het anders wil doen dan anderen? Wat als het echt alleen nog maar asfalt is? Ik denk aan wat de Nederlands sprekende hospitalero zei in het franciscanenklooster in Frankrijk: "Je waardeert het mooie alleen als je ook door lelijke passages gaat."
Wat een regen! Deze keer ben ik voorbereid: al m'n kleding in een vuilniszak in de rugtas, regenhoes eroverheen, regenjas aan, poncho over jas en tas, plastic zakken over m'n schoenen én een paraplu. Ik zie er vast heel grappig uit. Dat moet goed gaan, zou je denken.
Het blijft regenen als ik begin aan een klim van 2,5 kilometer naar bijna 500 meter hoogte. Ouderwets klimmen, zoals in Baskenland, maar dan nat. Deze berg groeit écht. Voor mijn gevoel doe ik er meer dan een uur over en na elke bocht wacht een volgende klim. Ik zweet de rest van het ziek zijn eruit, en spoel het weg in de regen. Hoewel ik vandaag maar weinig van de route geniet, voelt dat toch wel goed.
Alle voorzorgsmaatregelen ten spijt, kom ik toch doorweekt aan in Peón. Hopelijk hebben ze een krant voor in mijn schoenen...
Dag 59, 26 augustus 2022: Peón - Gijón 15,5 km (993,4)
Met de Nederlander Herbert start ik vandaag de dag met weer een flinke klim. De miezer stopt gelukkig al gauw, vandaag geen natte schoenen. Mijn niet-waterdichte regenjas gooi ik in de prullenbak, evenals het eetbakje wat maar blijft ruiken naar mijn eten van de avond waarop ik ziek werd, een geur die ik niet verdraag. Dat voelt goed, spullen achterlaten, loslaten.
Herbert is prettig gezelschap en de route is mooi. In de stad Gijón nuttigen we samen een tweede ontbijt en nemen we afscheid, Herbert gaat nog door en Gijón is mijn bestemming voor vandaag.
Dag 60, 27 augustus 2022: Gijón - Avilés 25,4 km (1018,8)
Als ik opschrijf dat vandaag dag 60 is, terwijl ik met mijn voet op een gouden jacobsschelp stap, besef ik me dat dit een bijzondere dag is. De 60e dag, waarop ik mijn duizendste kilometer zal afleggen.
Tussen een mengelmoes van mensen die net wakker worden en feestgangers die nog naar bed moeten gaan loop ik de stad uit. Ik heb gisteren ook even meegedaan aan het feestje. Een Madrileen vroeg me mee naar een ciderfestival. We kwamen in een hele lange rij te staan, iedereen kreeg een eigen fles cider en verzamelden zich op het strand. De bedoeling: een record vestigen van hoeveel mensen er tegelijkertijd met elkaar een glas cider inschenken. Het record van boven de 9700 mensen is behaald. Het was wel heel gaaf hoe al die mensen de fles hoog boven hun hoofd hielden en in het glas probeerden te mikken - het ging ons als buitenstaanders nog niet eens zo slecht af - onder begeleiding van een gaitaband (traditionele doedelzak). Wat een onverwachts leuke avond!
Als ik de stad uit loop zie ik voor me ineens en inmense fabriek met verschillende torens waar vieze rook uit komt. De straat, de gebouwen, alles is bedekt met een donkerrood-zwart laagje. Ik heb in het echt nog nooit zoiets smerigs gezien. Het ergste vind ik dat er ook nog mensen wonen. Vol afgrijzen loop ik in dit spookgebied. Het maakt me verdrietig. Ergens vind ik het niet per se negatief dat de Camino hier doorheen loopt. Als de Camino een metafoor is voor het leven, dan hoort deze donkerte daar ook bij.
Dag 61, 28 augustus 2022: Avilés - Muros de Nalón 23,2 km (1042,0)
Gisteren liep ik wat verloren rond door Avilés. Er was een Middeleeuwse markt die me deed denken aan die Galicië, wat ik normaal gesproken heel leuk zou vinden, maar ik kwam erachter dat het in mijn eentje helemaal niet zo leuk was. Ik voelde me alleen. Santiago leek mij weer gehoord te hebben: in de supermarkt nodigde en pelgrim die ik nog nooit had gesproken me ineens uit om met hem en een andere pelgrim te eten.
Het pad is mooi vandaag, door landelijk en bosrijk gebied. Het lopen gaat ook prima. Toch merk ik dat ik onrustig ben en niet het meditatieve wandelgevoel te pakken krijg. Ik ben aan het aftellen en bedenk me dat ik het misschien gewoon wel een beetje gezien heb met het lopen. Het zou leuk zijn om samen te wandelen met iemand met wie gesprekken en ook het stil zijn vanzelf gaat, zoals de dagen met Baptiste in Frankrijk. Maar ik heb al gemerkt dat, ondanks dat de gesprekken in de albergues leuk zijn, het maar zeldzaam is om iemand tegen te komen met wie ik langere tijd zou willen delen.
Dag 62, 29 augustus 2022: Muros de Nalón - Soto de Luiña 15,3 km (1057,3)
Fali's albergue, van de Oostenrijker Rafael, was één van de beste overnachtingen tot nu toe. We waren met een gepensioneerde Fransman, een Italiaanse en een Spaanse studente, en een Duitse accountant - met de hospitalero erbij 6 nationaliteiten dus. En iedereen reist alleen, geen stellen of groepen, dat is wel uniek! De hospitalero stond de hele middag in de keuken om fabada te maken, een typisch Asturiaans gerecht, bonensoep met vlees. Het was echt heerlijk en een heel gezellige avond met elkaar.
Na mijn enigszins eenzame gevoel van de afgelopen dagen besluit ik met de Spaanse Eva en Duitse Karolin te wandelen. Heel veel kletsen en gezelligheid, een rustig wandeltempo, mooie bossen.
We nemen afscheid van Eva, die een alternatieve route wil nemen. Het praten met Karolin gaat makkelijk. Ik kom op de Camino veel mensen tegen met wie het na een "waar kom je vandaan" en "waar ga je naartoe" wel ophoudt, en heel soms zit er iemand tussen met wie het echt klikt.
We komen na 15 kilometer aan in Soto de Luiña, waar we stoppen voor een lunch. Ik moet nog 8 kilometer, zij blijft hier. Dan begint het te regenen en opeens denk ik: waarom wil ik eigenlijk per se door? Ik kan net zo goed hier blijven. Ik vind lopen in de regen niet fijn, en ik zou het leuk vinden om Karolin nog iets langer te vergezellen, voordat zij een bus neemt om op tijd in Santiago te kunnen aankomen. Ik zeg mijn reservering af en bel naar een albergue hier, die precies nog één plaatsje hebben. Ik ben trots dat ik zo flexibel ben in plaats van stug vasthoud aan mijn planning, en luister naar wat ik wil en nodig heb.
Dag 63, 30 augustus 2022: Soto de Luiña - Querúas 25,5 km (1082,8)
Na alweer een fijne albergue, een gezellige avond en een goede nacht slaap, ga ik weer op pad met Karolin en Eva. Miezer, bospaadjes beklimmen, riviertjes oversteken, het lijkt wel een jungletocht en ik geniet er enorm van. Van het gezelschap, van het sterk voelen tijdens het klimmen, en van het focussen op de gladde stenen.
Spaanse vrouwen vind je maar weinig alleen op de Camino, Eva is echt een uitzondering. Ze vertelt dat dat komt omdat ze van jongs af aan bang worden gemaakt voor allerlei gevaren. Ze vindt het fijn om ons Noord-Europeese perspectief te horen. Het is niet nodig om altijd maar angstig te zijn, als je gewoon maar oplet en geen domme dingen doet.
De ecologische albergue is zijn geld waard. Het is niet speciaal voor pelgrims, maar in ruil daarvoor is het mega schoon en hebben de bedjes een nachtkastje dat op slot kan, een eigen lampje en stopcontact, beddengoed en gordijntjes. Klinkt simpel, maar het is heel veel luxe voor een pelgrim.
Dag 64, 31 augustus 2022: Querúas - Piñera 24,8 km (1107,6)
De etappe is een stuk milder dan gisteren, waarvan Karolin en ik allebei nog de vermoeidheid in onze benen en rug voelen. Het is weer perfect wandelweer - ons favoriete gespreksonderwerp - bewolkt, droog en zo'n 20 graden. We zien af en toe de zee, nog eventjes voordat we bij Ribadeo landinwaarts Galicia ingaan.
Het gesprek gaat weer over wat we meenemen van de Camino. Ik hoop echt dat ik de schildpad kan zijn en blijven luisteren naar wat ik wil en nodig heb in plaats van alles efficiënt en planmatig te doen. Als de Camino een metafoor voor het leven is, dan ben ik al enorm veranderd. Het constante checken van de kilometers en uren op mijn Fitbit in het begin, en mijn pauzes afstemmen op de gelopen tijd in plaats van te luisteren naar of ik pauze nodig heb, die gewoonten ligt al ver achter me. Ook het afwijken van mijn planningen, het plotseling van albergues en dagbestemming wisselen omdat ik daar op dat moment behoefte aan had, zijn voorbeelden van mijn verandering.
Dag 65, 1 september 2022: Piñera - Tapia de Casariego 29,0 km (1136,6)
Een nieuwe maand, de maand waarin ik mijn Camino zal volbrengen. De afgelopen dagen merkte ik hoe sterk ik fysiek ben. Eva, die pas een week onderweg is, had veel moeite om het klimmen bij te houden. Gisteren gaf de telefoon van Karolin aan dat we gemiddeld 5,4 km per uur liepen. Dat is een heel stuk sneller dan de 4 van het begin. Leuk om die fysieke veranderingen op te merken.
Ik wandel weer alleen, en zo af en toe luister ik de playlist Bo Camiño, die ik heb aangemaakt tijdens de Camino. De lijst bestaat uit nummers die voor mij gerelateerd zijn aan de Camino of aan mijn caminofilosofie, en ook liedjes die mensen mij hebben laten horen of hebben gestuurd onderweg. Ze zijn motiverend en brengen mijn gedachten op gang. Er is een lied waarbij ik het nooit droog houd, en zeker niet nu Santiago dichterbij komt. 'Santiago' van de zanger Fredi Leis is een ode aan Santiago de Compostela, begeleid door de traditionele Galicische doedelzak, de gaita. Het roept herinneringen op aan mijn tijd in Galicië en ik kan de stad al voelen als ik luister.
Ik reserveer telefonisch mijn bedje voor morgenavond en ik hoor een heel bekend accent... gallego. Morgen wandel ik Galicia in voor de finale van mijn voettocht. Ik voel een kriebel in mijn buik, ik ben er klaar voor en heb er zin in.
Het weer zit mee, dus ik besluit een omweg van 2,5 km te maken langs de kust. Ik loop langs prachtige kliffen en ben zo blij als een kind als ik een wit zandstrand zie. Ik moet me inhouden om niet te gaan rennen. Nog één keer zwemmen voordat de route morgen definitief landinwaarts gaat. Ik duik het ijskoude water in en bedank de zee voor alle fenomenale uitzichten, de frisse wind en het trouw aanwijzen van de route op deze Camino del Norte.
Dag 66, 2 september 2022: Tapia de Casariego - San Vicente de Covelas 21,8 km (1158,4)
Als ik wakker word, weet ik het meteen: vandaag kom ik aan in Galicia! De afgelopen dagen voelde ik het al dichterbij komen, beter dan mijn reisgidsje kan ik het niet omschrijven: "De overgang van Asturië naar Galicië verloopt geleidelijk. Al in het grensgebied kondigt menige plaatsnaam of de smallere bouwstijl van de 'hórreos' (graanschuren) de buurregio aan, in de taal klinkt het zachte, melodieuze gallego door." Ik sta op en kijk nog even naar de zon die boven de zee opkomt. Ik heb een bijzondere dag voor de boeg.
Ik luister het nummer 'Vandaag ben ik gaan lopen' en ineens voel ik me trots. Trots op al die stappen die ik heb gezet, omdat ik dat wilde. Ik ben al voorzichtig een beetje afscheid aan het nemen van de Camino, in elk geval van de kust. Misschien zie ik die nog terug als ik doorloop naar Fisterra na Santiago, ik heb nog niet besloten of ik dat doe. Er komen steeds flarden terug in mijn gedachten, stukken van de Camino, in Nederland, België, Frankrijk, en natuurlijk hier op de Camino del Norte. Wat heb ik veel mooie plekken gezien, avonturen beleefd, en mensen ontmoet.
Een 600 meter lange brug scheidt Asturias van Galicië. Geloof het of niet, maar precies halverwege begint het te regenen. In typisch Galicisch weer loop ik de regio binnen, met een grote glimlach.
Ik kom een Spaanse pelgrim tegen, Antonio uit Cádiz, en samen bereiden we ons voor op de regen door onze schoenen in te pakken in plastic zakken. We wandelen samen verder door de stromende regen - gedeelde smart is halve smart.
Maar deze regen voelt minder erg, het is het weer dat hoort bij deze streek. Als ik in mijn pension een heerlijke lunch voorgeschoteld krijg - gefrituurde sardientjes vanochtend hier in de lokale ría gevangen - ben ik helemaal gelukkig. Het perfecte begin van het einde van mijn voettocht.